พันธุศาสตร์

โอเค ชั้นอ่านไฟล์แล้ว (ยาวมากกกกก ✔️)

เดี๋ยวชั้นจะทำ “สรุปอ่านสอบแบบละเอียดที่สุด ไม่ลดทอน เน้นทุกจุดที่อาจารย์บอกว่าออกสอบ” ให้ครบทั้งบท “พื้นฐานทางพันธุศาสตร์และการถ่ายทอดทางพันธุกรรม (Basic of Genetic and Inheritance)”

📌 สิ่งที่อาจารย์เน้นเป็นพิเศษในไฟล์ — ออกสอบแน่นอน

ชั้นรวบรวมให้ก่อนเลย (โคตรสำคัญ)

⭐ จุดที่อาจารย์ “ย้ำหลายครั้ง” และเป็นแนวข้อสอบ

• ความหมายของ DNA, RNA, ส่วนประกอบ, แตกต่างกันอย่างไร

• ความหมายของ gene, allele, ความต่างของ genotype vs phenotype

• คำศัพท์สำคัญ:

  • Homozygous / Heterozygous

  • Dominant / Recessive

  • Haploid / Diploid

  • Somatic cell vs Germ cell

• กฎของเมนเดลทั้ง 3 ข้อ (ออกแน่นอนเพราะอาจารย์ย้ำมาก)

• Monohybrid cross, Dihybrid cross, การอ่าน Punnett square

• อัตราส่วน 3:1, 9:3:3:1 — อาจารย์พูดหลายครั้งมาก

• ความแปรผันทางพันธุกรรม: แบบต่อเนื่อง vs ไม่ต่อเนื่อง

• ตัวอย่างที่อาจารย์ให้ (หมู่เลือด / ลักยิ้ม / สกินโทน / ความสูง)

• การทำงานของ Central Dogma (Transcription → Translation)

• พื้นฐานของการผลิตโปรตีน, Start codon / Stop codon

• โรคพันธุกรรมที่เกิดจาก nondisjunction (อาจารย์พูดตัวอย่าง “Down syndrome”)

---

📚 สรุปอ่านสอบแบบละเอียดที่สุด (Full, ไม่ลดทอน)

1) ความหมายพื้นฐานของ DNA และ RNA

DNA (Deoxyribonucleic acid)

• สารพันธุกรรมที่อยู่ใน nucleus ของทุกเซลล์ (เฉพาะยูคาริโอต)

• ทำหน้าที่เก็บรหัสพันธุกรรมทั้งหมดของสิ่งมีชีวิต

ประกอบด้วย 3 ส่วน

1. Phosphate group

2. Deoxyribose sugar

3. Nitrogenous bases = A, T, G, C

• รูปแบบเป็น สายคู่ (double helix)

• พันรอบ histone → chromatin → chromosome

RNA (Ribonucleic acid)

• สายเดี่ยว

• น้ำตาลคือ ribose

• เบสคือ A, U, G, C (T → U)

• พบได้ทั้ง nucleus & cytoplasm

ชนิดของ RNA (ออกสอบ)

1. mRNA – ส่งรหัสจาก DNA ไปไปรบโซม

2. tRNA – ขนส่งกรดอะมิโน

3. rRNA – เป็นส่วนประกอบของ ribosome

---

2) Central Dogma (ออกสอบเพราะอาจารย์เปิดสไลด์ใหญ่ ๆ แล้วพูดนานมาก)

DNA → (Transcription) → mRNA → (Translation) → Protein

• Transcription : DNA สร้าง mRNA

• Translation : mRNA ถูกอ่านที่ ribosome และสร้าง amino acid chain

• Start codon = AUG

• Stop codon = UAA, UAG, UGA

---

3) Gene – Allele – Genotype – Phenotype (อาจารย์ย้ำหนักมาก)

⭐ Gene

หน่วยพันธุกรรม ควบคุมให้เกิดลักษณะหนึ่ง ๆ

⭐ Allele (= แบบของยีน)

เช่น

A = ตาสีน้ำตาล

a = ตาสีฟ้า

⭐ Genotype

รูปแบบของยีน

AA

Aa

aa

⭐ Phenotype

ลักษณะที่ “เห็นได้” เช่น ตาสีน้ำตาล ตาสีฟ้า

⭐ Homozygous vs Heterozygous

Homozygous = AA หรือ aa (เหมือนกัน)

Heterozygous = Aa (ต่างกัน)

---

4) ความแปรผันทางพันธุกรรม

✦ แบบไม่ต่อเนื่อง (Discontinuous variation) อาจารย์ย้ำว่า “เห็นแบ่งชัดเจน มีหรือไม่มี” เช่น

หมู่เลือด (A, B, AB, O)

ลักยิ้ม

ติ่งหูติด / ไม่ติด

✦ แบบต่อเนื่อง (Continuous variation) เปลี่ยนแบบค่อยเป็นค่อยไป

ส่วนสูง

น้ำหนัก

สีผิว

---

5) กฎของเมนเดล (ออกสอบ 100%)

⭐ กฎข้อ 1 — กฎการแยก (Law of Segregation) ยีนแต่ละคู่จะแยกกันเมื่อเกิดเซลล์สืบพันธุ์ ทำให้ได้อัตราส่วน 3:1 ใน monohybrid cross

ตัวอย่างต้นสูง (T) vs ต้นเตี้ย (t)

F2 → 3 สูง : 1 เตี้ย

---

⭐ กฎข้อ 2 — กฎการรวมกลุ่มกันอย่างอิสระ (Independent assortment) allele ของยีนแต่ละคู่จะแยกกันอย่างอิสระ ทำให้เกิดสัดส่วน 9:3:3:1 ใน dihybrid cross

---

⭐ กฎข้อ 3 — กฎลักษณะเด่น (Dominance) เด่น + ด้อย → แสดงลักษณะเด่น

เช่น Tt → สูง

---

6) Punnett Square (ออกแน่)

อาจารย์ให้ตัวอย่างหลายหน้า:

Monohybrid cross

Tt × Tt →

Genotype: 1 TT : 2 Tt : 1 tt

Phenotype: 3 สูง : 1 เตี้ย

Dihybrid cross

YyRr × YyRr →

→ 9:3:3:1

---

7) Somatic cell vs Germ cell

Somatic cell : เซลล์ร่างกาย

Diploid = 2n = 46 chromosomes

เกิดจาก mitosisและmutation ไม่ถ่ายทอดให้ลูก

Germ cell

สเปิร์ม / ไข่

Haploid = n = 23 chromosomes

เกิดจาก meiosis

mutation ถ่ายทอดให้ลูกได้

---

8) การกลายพันธุ์ & โรคทางพันธุกรรม

Nondisjunction (อาจารย์ย้ำเรื่องนี้นานมาก + ตัวอย่าง Down syndrome) เกิดจากโครโมโซมไม่แยกขณะ meiosis

ทำให้เด็กมี 47 kromosome

ตัวอย่าง: Trisomy 21 = Down syndrome

---

9) หมู่เลือด (อาจารย์ทำ Activity ในคลาส → ออกสอบมากสุด)

ระบบ ABO

A = IA

B = IB

O = i

Phenotype จาก genotype

A → IAIA, IAi

B → IBIB, IBi

AB → IAIB

O → ii

---