Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1764 - 1918

• uchwalone 12 maja 1573

• zaprzysiągł Henryk Walezy

• nabrały mocy prawnej po zaprzysiężeniu przez Stefana Batorego w 1576 r.

• artykuły henrykowskie + osobiste zobowiązania króla elekta

• 1632 - elekcja Władysława IV Wazy

• umowa zawierana przez Rzeczpospolitą z nowo obranym królem

• elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego

• prawa kardynalne z 1768 roku

  • materia ekonomiczne i materia status

  • usunięcie szlachty gołoty z sejmików

  • zakazano zaprzysięgania instrukcji sejmikowych

  • powołano instytucje delegacji sejmowych

  • utworzono Komisję Skarbową i Komisję Wojskową

  • reforma monetarna 1766

  • reforma budżetowa 1768 (1776)

  • powołano deputacje

  • zreformowano Gabinet Królewski i Kancelaria Wojskowa

  • reformy Asesorii (1764/68)

  • reforma miast królewskich

    • zniesiono jurydyki (1764)

    • zniesiono serwitoriaty

    • powołano komisje dobrego porządku

  • zakazano karania chłopów śmiercią przez sąd dominialny (1768)

  • Szkoła Rycerska (1765)

1773

1775 - dzieliła się na 5 departamentów

• Interesów Cudzoziemskich

• Policji

• Wojskowy

• Sprawiedliwości

• Skarbowy

• 1768

• 1775

• 8 styczeń 1791

• 1793

• Ustawa z 24 marca 1791 roku o sejmikach

• Ustawa z 18 kwietnia 1791 roku o miastach królewskich

• Ustawa rządowa z 3 maja 1791 roku

1788-1792

7 września 1789

Grudzień 1789 - Ignacy Potocki

4 grudnia 1790 roku

2 maja 1791 roku - 83 posłów i senatorów w mieszkaniu Małachowskiego

3 maja 1791 roku o godzinie 11:00

5 maja 1791

1807-1815

1806

• powstanie antypruskie

W styczniu 1807

• tymczasowy organ naczelny na terytoriach oswobodzonych

7 i 9 lipca 1807 roku

• z ziem II i III zaboru pruskiego utworzono Księstwo Warszawskie, powiększone w 1809 roku o ziemie austriackie III zaboru

22 lipca 1807 roku

• król saski Fryderyk August

• KW połączone zostało z Saksonią unią personalną

• Rada Stanu - organ doradczy

• senat

• izba poselska

• departamenty - prefekt, rady prefekturalne

• powiaty - podprefekt

• główne miasta - prezydent municypalny, rady municypalne

• inne miasta - burmistrz

• wsie - wójtowie

• zniesienie sądownictwa stanowego

• fachowość i dożywotnie mianowanie

• sprawy karne

  • Sądy policji prostej

  • Sądy policji poprawczej

  • Sądy sprawiedliwości kryminalnej

• sprawy cywilne

  • Sądy pokoju

  • Trybunały cywilne I instancji

  • Sąd apelacyjny

Od 1815

• Konstytucja z 27 listopada 1815 roku

• unia polsko-rosyjska: nierównoprawna

• był w królestwie monarchą konstytucyjnym

• za jego akty odpowiedzialni byli ministrowie

• wyłączne prawo w zakresie ustawodawstwa konstytucyjnego

• prawo sankcji wobec ustaw sejmowych

• zastępca - namiestnik

• Zgromadzenie ogólne

• Rada Administracyjna

• 8 województw podzielonych na obwody - komisje wojewódzkie - prezes

• miasta - burmistrzowie z ławnikami lub prezydenci i radni urzędów municypalnych w miastach wojewódzkich

• wsie - wójt

• do 1820 roku król (car) respektował postanowienia konstytucji

• cenzura i tajna policja

• car wprowadził tajność obrad sejmu

1832

• „Królestwo Polskie, przyłączone na zawsze do Państwa Rosyjskiego, stanowi nierozerwalną część tego państwa”

1833

1841

1847

„Odwilż” 1861

2 marca 1864

• Komitet Urządzający 1864

• zniesiono Radę Stanu i komisje rządowe

• 1876 zlikwidowano Komisję Sprawiedliwości

• “Kraj Przywiślański“

• namiestnik

• Sejm Wielkiego Księstwa

• senat

• Zgromadzenie Reprezentantów