Ustrój państwa i konstytucja

Sposób zorganizowania pewnej struktury (reguły podłóg których jest ona zbudowana) zapewniający jej sprawne funkcjonowanie

To ujęte w pewien porządek reguły i mechanizmy na których opiera się organizacja i funkcjonowanie państwa

• ujęcie statyczne – całokształt struktur organizacyjnych (organy) i procedur ich działania

• ujęcie dynamiczne – całokształt sił społeczno-politycznych i mechanizmy ich wpływu, współpracy i rywalizacji (sposób oddziaływania)

To te rozstrzygnięcia ustrojowe, które odnoszą się do sposobu sprawowania władzy w państwie

• w praktyce chodzi o wyznaczenie zasad rządzenia społeczeństwem i państwem (jak zdobyć i utrzymać władzę)

To te rozstrzygnięcia ustrojowe, które odnoszą się do sposobu funkcjonowania społeczeństwa

• w praktyce chodzi o to jakie są relacje pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi i w jakim zakresie państwo (wspólnota) może wpływać na sytuację obywateli, zwłaszcza materialną (jak dzielone są zasoby) - prawna czy faktyczna nierówność?

(Łac. Constituere) – ustanawianie, urządzanie, uporządkowywanie, nadawanie określonej formy

Konstytucja jest pojęciem z dziedziny nauk prawnych Def:

• akt normatywny określający założenia ustrojowe państwa

Ustrój państwa jest zjawiskiem ze sfery faktów (sein) - politologia, natomiast konstytucja jest zjawiskiem o charakterze normatywnym (sollen). Konstytucja stanowi próbę określenia ustroju państwa za pomocą środków prawnych

Konstytucja stanowi wyraz kompromisu ustrojowego pomiędzy poszczególnymi siłami i aktorami życia społecznego i politycznego

Konstytucja wskazuje jakiego ustroju chcemy. Jest porozumieniem programowym

• funkcja organizacyjna - doprecyzować przyjęte rozwiązania

• funkcja stabilizacyjna - zapewnić ich trwałość

By konstytucja mogła efektywnie realizować przedstawione funkcje nadaje się jej zazwyczaj szczególną moc prawną:

• jest aktem hierarchicznie nadrzędnym w stosunku do innych aktów prawnych

• jej zmiana wymaga spełnienia szczególnych wymogów

• w konstytucji nie da się zawrzeć wszystkich rozstrzygnięć ustrojowych

• co do niektórych materii ustrojowych brak porozumienia

• po uchwaleniu konstytucji pojawiają się nowe zagadnienia, które urastają do rangi materii ustrojowych

• konstytucja formalna - akt normatywny o szczególnej randze określający założenia ustrojowe państwa

• konstytucja materialna - całokształt norm określających ustrój państwa

Gałąź prawa, która określa ustrój danego państwa, czyli wskazuje występujące w nim ośrodki władzy i ich wzajemne relacje (tym samym wskazuje, która z nich jest najważniejsza)

Zapobiega nadurzyciom oraz daje możliwości odwołania

• niżej shierarchizowane elementy muszą być zgodne z tymi powyższymi

Gdy ta sama sytuacja prawna podlega regulacji kilku różnych norm prawnych, które nie mogą być równocześnie zastosowane z uwagi na występujące między nimi sprzeczności

Stosunek społeczny gdzie przepis prawa nie dotyczy

• Formalnym - ustawa lub zbiór ustaw zasadniczych

• Materialnym - całokształt norm prawnych obowiązujących w danym kraju

• Pisanym - ujęte w formę aktu lub aktów normatywnych

• Niepisanym - oparte na prawie zwyczajowym, konwenansach konstytucyjnych i precedensach sądowych (np. Wielka Brytania)

• Rzeczywistym - treść odzwierciedla układ sił w państwie

• Fikcyjnym - np. Polska za czasów PRL, gdzie założenia nie były realizowane

• Pełnym - ujmują całą materię konstytucyjną w jednym akcie

• Niepełnym - składają się z kilku aktów, z których każdy reguluje pewien wycinek materii konstytucyjnej

• Sztywnym - zmiany w treści są skomplikowane i poprzedza je wiele procedur

• Elastycznym - treść można zmieniać podobnie jak zwykłe ustawy

• Szczególna forma - preambuła jako uroczysty wstep

• Szczególna treść - o bardzo ogólnikowycm charakterze (różna interpretacja, dostosowywanie przepisów)

• Szczególna moc wiążaca - jako naczelnego źródlła prawa

• Szczególna procedura - w przypadku uchwalania i zmain

• referendum

• konstytuanta - organ powołany przez suwerena

• parlament

• władze zwierzchnią z pominięciem wcześniejszych procedur ustawodawczych - konstytucja narzucona (oktrojowana)